Gdy trzustka szwankuje, może powodować dyskomfort, ponieważ pełni ważne funkcje w naszym organizmie. Nieleczone, mogą prowadzić do niebezpiecznych powikłań. Ważne jest, aby wiedzieć, jak rozpoznać te objawy i kiedy udać się do lekarza. Poniżej wyjaśniamy objawy zapalenia trzustki - najczęstszego schorzenia, które dotyka tego narządu i zwykle dotyka osoby powyżej 40 roku życia. Omawiamy również sposoby leczenia uszkodzenia trzustki oraz znaczenie ziół i diety w leczeniu.
Trzustka u człowieka to wydłużony gruczoł (dokładniej narząd), który przebiega w poprzek górnej części jamy brzusznej mniej więcej pośrodku między kręgosłupem a żołądkiem. W jej pobliżu znajdują się dwunastnica, oraz śledziona. Może mieć nawet 20 centymetrów długości i ma nieregularny, wydłużony kształt. Znajomość lokalizacji tego narządu jest ważna dla prawidłowego rozpoznania objawów zapalenia. Ten ważny gruczoł składa się z dwóch części, które pełnią różne funkcje.
Jak widać, trzustka odgrywa istotną rolę w naszym organizmie. Niestety, uszkodzenia i stany takie jak zapalenie mogą negatywnie wpłynąć na pracę jej dwóch części oraz funkcje hormonalne i trawienne.
Zapalenie trzustki, najczęstsze schorzenie diagnozowane w tym narządzie, jest zwykle leczone. Może mieć ono charakter ostry (AP) lub przewlekły (PD). Jak omówimy poniżej, oba przypadki prawdopodobnie powodują dyskomfort i wymagają długotrwałego leczenia. Stan ten występuje najczęściej u osób dorosłych w wieku powyżej 40 lat. Inne czynniki obejmują:
Osoby, które palą papierosy, nadużywają niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), cierpią na niektóre choroby, takie jak przewlekła niewydolność nerek, lub mają nieprawidłowości w diecie (zbyt wiele tłustych i obfitych pokarmów), są w grupie podwyższonego ryzyka rozwoju tego schorzenia. UTI i PMS mogą być spowodowane przez infekcje wirusowe lub choroby autoimmunologiczne. Zapalenie trzustki jest spowodowane nadmierną produkcją kwasów trawiennych, które dostają się i powodują uszkodzenia okolicznych tkanek. W skrajnych przypadkach proces ten może spowodować zapalenie martwicze, a nawet uszkodzenie pobliskich narządów. Na marginesie warto zaznaczyć, że rak trzustki jest trzecią i najgroźniejszą chorobą. Występuje częściej u mężczyzn i zwykle pojawia się po 60. roku życia. Skutkuje to późnym rozpoznaniem choroby, która może być śmiertelna.
Główną różnicą pomiędzy ostrym zapaleniem trzustki a przewlekłym zapaleniem trzustki jest czas trwania i przebieg choroby. Z kolei ostre zapalenie (AP) pojawia się nagle. Charakteryzuje się silnym, opasującym bólem, który promieniuje w nadbrzuszu. Mogą mu towarzyszyć nudności, wymioty i gorączka. Mogą też wystąpić dreszcze i zmniejszona perystaltyka jelit. Brzuch chorego jest zwykle obrzęknięty i bolesny przy ucisku. Te dolegliwości są zwykle spowodowane nadmiernym spożyciem alkoholu lub kamicą żółciową. Pilna pomoc lekarska jest wymagana w przypadku wystąpienia ataku bólu, który może świadczyć o UTI. W takim przypadku pacjent jest zwykle hospitalizowany, a leczenie trzustki obejmuje zwykle środki przeciwbólowe i leki osłabiające produkcję soków trawiennych. Ważne jest również uzupełnianie płynów i wdrożenie łatwej diety niskotłuszczowej. W razie potrzeby można podawać pokarm pozajelitowo. W niektórych przypadkach, np. gdy występują zmiany martwicze lub mamy do czynienia z zakażeniem bakteryjnym lub infekcją, konieczne może być zastosowanie antybiotyków, a nawet zabiegu operacyjnego.
Przewlekła postać zapalenia trzustki, jak sama nazwa wskazuje jest chorobą długotrwałą. Charakteryzuje się występowaniem stanu zapalnego w różnych odstępach czasu. W wyniku choroby dochodzi do niewydolności narządu, ponieważ tkanka włóknista stopniowo zastępuje zdrową tkankę. Objawy PZT są podobne do objawów ostrego zapalenia i obejmują:
Nadużywanie alkoholu jest główną przyczyną przewlekłego zapalenia. W tym przypadku rolę odgrywa również złe odżywianie, otyłość i nadużywanie niektórych leków. Nadczynność przytarczyc lub hiperkalcemia są mniej powszechnymi przyczynami choroby.
Ważne jest, aby przed leczeniem trzustki prawidłowo ją zdiagnozować. Ważne jest, aby najpierw móc samodzielnie rozpoznać i zinterpretować opisane powyżej objawy. Jednym z najczęstszych objawów jest ból brzucha. Jest on często dość intensywny i zlokalizowany, przez co trudno go zignorować. Ważne jest, aby nie lekceważyć ciężkości powikłań, które mogą wystąpić, jeśli gruczoł cierpi na ostre, martwicze zapalenie. Szczegółowy wywiad i proste badanie (np. palpacyjne brzucha), zwykle wystarczają do rozpoznania OZT lub PZT. Czasami konieczne jest wykonanie kilku dodatkowych specjalistycznych badań. Do badań tych należą:
Czasami zaleca się wykonanie dodatkowych badań, takich jak badanie stężenia glukozy we krwi i OB, czy próby wątrobowe. Pozwoli to uzyskać lepszy obraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta.
Lekarz zdecyduje, które testy należy wykonać. Można wykonać test enzymatyczny w laboratorium na zlecenie pacjenta (na przykład w celu sprawdzenia obecności amylazy w moczu), ale nie należy stawiać diagnozy na podstawie tego wyniku. Przy zapaleniu trzustki stężenie enzymów jest zwykle prawidłowe. Wysoki poziom amylazy może wskazywać na inny stan. Może to być problem z nerkami, jajnikami, a nawet płucami. Wszelkie objawy, które są niepokojące, powinny być omówione z lekarzem.
Nawet łagodne objawy zapalenia trzustki wymagają rozpoczęcia leczenia. Metoda leczenia powinna być dostosowana do stopnia zaawansowania i rodzaju choroby. Jeśli zapalenie nie jest pochodzenia autoimmunologicznego, wówczas leczenie jest niemal wyłącznie objawowe. Oznacza to, że ma na celu zwalczanie stanu zapalnego, bólu oraz zaburzeń metabolicznych spowodowanych nieprawidłowym wydzielaniem hormonów, np. insuliny.
Do najczęstszych metod leczenia chorób trzustki należą:
W leczeniu trzustki najważniejszą rolę odgrywa dieta i farmakologia.
Warto wiedzieć, że specjalna dieta na zapalenie trzustki jest zalecana zarówno dla pacjentów z przewlekłym zapaleniem trzustki, jak i tych, którzy doświadczyli ostrego ataku. Wytyczne dietetyczne powinny być dostosowane do konkretnego stanu każdego pacjenta. Po ostrym zapaleniu trzustki specjalne zalecenia dietetyczne powinny być stosowane przez około 6 tygodni. W przypadku przewlekłych i nawracających problemów najlepiej jest wprowadzić trwałe zmiany w diecie.
W chorobie trzustki dieta jest niskotłuszczowa, lekkostrawna i początkowo ze zmniejszoną ilością białka. Główną zasadą dietetyczną jest zaprzestanie picia alkoholu i palenia papierosów. Ważne jest spożywanie regularnych, niewielkich posiłków - około czterech lub pięciu dziennie. Ważne jest, aby unikać pokarmów tłustych i ciężkich, a także tych, które mogą podrażniać trzustkę.
Należy zatem wykluczyć
Osoba mająca problemy z trzustką powinna jeść potrawy gotowane lub pieczone. Powinny się w nich znaleźć również chude mięsa, takie jak drób i cielęcina, wędliny oraz nabiał, który ma niską zawartość tłuszczu. Można też postawić na miękką pszenicę, oliwę z oliwek i zupy przecierowe.
Pacjenci z przewlekłym zapaleniem trzustki często zmagają się z utratą wagi. Dieta powinna zawierać odpowiednią ilość kalorii każdego dnia. Dieta składa się głównie z węglowodanów i białka, ale jeśli pacjent ma cukrzycę, powinien unikać cukrów prostych, takich jak biały cukier, cukierki, miód i słodkie owoce, takie jak banany i winogrona.
Preparaty witaminowe mogą być konieczne w niektórych przypadkach, gdy chory lub uszkodzony narząd zaburza wchłanianie składników odżywczych.
Terapia ziołowa jest pomocna w leczeniu przewlekłych chorób trzustki. Najczęściej polecane są mieszanki ziołowe o wielorakim działaniu: przeciwzapalnym, przyspieszającym regenerację gruczołów czy ułatwiającym trawienie poprzez wydzielanie enzymów trzustkowych. Przykładem może być Haima Zioła na trzustkę ( https://organis.pl/haima-trzustka-ekologiczne-ziola/) - jest to mieszanka specjalnie dobranych 4 naturalnych ziół, które działając razem dają doskonałe efekty terapeutyczne. Zalecane są dla osób wracających do zdrowia po ostrym zapaleniu trzustki , a także, w różnym stopniu, w chorobach przewlekłych.
W skład mieszanki wchodzą następujące zioła:
Zioła są dostępne bez recepty, ale nie należy ich przyjmować bez konsultacji z lekarzem. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy przyjmujemy środki farmakologiczne. Niebezpieczne jest samodzielne mieszanie różnych ziół. Zamiast tego lepiej korzystać z gotowych mieszanek, które zostały opracowane przez specjalistów.
Leki przeciwbólowe są najczęściej stosowane w leczeniu ostrego i przewlekłego zapalenia trzustki , ponieważ ból brzucha jest w tych stanach wyjątkowo silny. Popularne niesteroidowe leki przeciwzapalne nie są zalecane do jego zwalczania. Mogą one pogorszyć stan zdrowia. Zazwyczaj przepisuje się tzw. koanalgetyki lub grupę opoidów.
W niektórych przypadkach wymagane jest dodatkowe leczenie farmakologiczne, np. leki zastępujące enzymy trzustki, gdy narząd jest niewystarczający w tym zakresie. Pacjenci często muszą przyjmować suplementy witaminowe, gdy stosują niskotłuszczowy plan żywieniowy. Dzieje się tak, ponieważ niektóre witaminy (np. A, D i E) są wchłaniane do organizmu, gdy są rozpuszczone w tłuszczu. Podaż tłuszczu jest zbyt niska na diecie typu trzustkowego.
Nigdy nie ignoruj żadnych objawów, które mogą wskazywać na zapalenie trzustki. Jeśli nie szukać leczenia, może to prowadzić do poważnych powikłań. Najczęstsze są torbiele , martwica lub przetoki trzustki . Często wymagają one interwencji chirurgicznej. Ryzyko wystąpienia nowotworu jest szczególnie istotne dla pacjentów z PHPT. Możliwe jest nie tylko złagodzenie objawów PHPT, ale także uniknięcie jego groźnych powikłań poprzez stosowanie się do zaleceń lekarza, w tym całkowitej abstynencji i terapii wspomagającej z wykorzystaniem ziół.